امیر علی شیر نوایی نینگ آته سی ـ غیاث الدین کیچگینه بهادر، میرزا بایقرا نینگ اوغلی ـ غیاث الدین منصور بیلن ایمکداش بولگن. شو و باشقه بعضی سبب لرگه کوره، حسین میرزا بیلن علیشیر یاشلیکدن یقین مناسبت ده بولدیلر. بیر مدت بیرگه اوقیب بیرگه تربیه لندیلر.

حسین میرزا یتتی یاش گه يتگنده، آته سی وفات ایتدی، او آته سی نینگ اولیمیدن سونگ هم هرات ده قالدی. حسن میرزا نینگ آنه سی فیروزه بیگم نینگ آیتیشیچه، حسین میرزا اون تورت یاشیده ابوالقاسم بابر خدمتیگه کیرگن.

سلطان حسین تخت گه چیققندن سونگ استعدادلی و ماهر کیشیلرنی اوزی نینگ تواره گیگه یغیب حکومتینی مستحکم قیلیش گـــه کوشش قیلدی. جملـــه دن اوز قدیمگی دوستی ـ امیرعلیشیر نوایی نی سمرقند دن تیله تیب مهردارلیک وظیفه سینی اونگه تاپشیریب، دولت نینگ کوپی صلاحیتنی نوایی گه ایشاندی. امیرعلیشیر نوایی هم همه استعداد و سرشار هوشینی شو دولت نینگ استحکامی گه و خلق نینگ آسایشته یششی گه صرف قیلیب، همیشه سلطان حسین گه یقین مشاور صفت ده کتته وظیفه لرنی بجردی.

سلطان حسین میرزا بایقرا تیموری سلاله سی نینگ اینگ سونگی مقتدر و مهم پادشاه سی ایدی؛ او 38 ییل پادشاهلیک قیلدی، اونینگ حکومتی نینگ قلمروی آمودریا دن دامغان گه چه بولیب، هرات، مشهد، نیشاپور، مازندران، استرآباد، بلخ، جوزجان، قطغن، غور، قندهار دیک ولایت لرنی اوز ایچیگه آلر ایدی. اونینگ سلطنت قیلگن دوری نسبتاَ آراملیک بیلن اوتدی.

سلطان حسین میرزا بایقرا نینگ اوزاق مدت پادشاه لیق دوره سی سیاسی طرفدن ایمس، بلکه فرهنگی و ادبی تماندن اهمیت گه ایگه دیر. او اوزیدن آلدینکی تیموری پادشاه لر خصوصا شاهرخ میرزا و اونینگ اوغول لری نینگ فرهنگی سیاستینی اوز آلدیگه قوییب، عالم لر، شاعرلر، ادیب لر و هنرمند لرنی اوز درباریگه جمع لب، اولر نی تشویق و ترغیب قیلیش بیلن علم و فرهنگ نینگ اوسیشیگه گتته حصه قوشدی. اوشه زمان، هرات و خراسان نینگ باشقه شهرلری علم ومدنیت نینگ پارلاق مرکزی بولدی. بو شهرلرده، اونلرچه مدرسه لر، مسجدلر، کتابخانه لر، خانقاه لر، سرایلر، کاروانسرالر، حوضلر، حماملر و باشقه عام المنفعه بنالر قوریلدی. اسلامی یورتلر دن اون لرچه بیوک دانشمندلر، شاعر و یازوچیلر وهنرمندلر بو شهرلرگه تشریف کیلتیردیلر؛ اولر سلطان نینگ اوزی و امیر علیشیرنوایی دیک پادشاه نینگ فرهنگ سیور وزیری و مشاورلری طرفیدن تشویق بولیب ارکینلیک بیلن اوز ایشلریگه دوام بیرردیلر. هرات مکتبی دیب اتلگن دبستان نینگ سونگی شکلله نیشی، شو دورده نهایه گه ییتدی. شو دور ده شعر، ادبیات، تزئین هنری، نقاشی، خط، تهذیب، میناتوری، معمارلیک، صحافت و باشقه هنر لر اوسیب، گوزل هنری نسخه لر یادگارلیکگه قالدی.

سلطان حسین بایقرا شخصا، شعر و شاعرلیک، نقاشی، خط و تهذیب و سازنده لیکگه علاقه سی بار ایدی. خراسان و اینقسه هرات ده کوپ مدرسه لر، مسجدلر، خانقاه لر و کتابخانه لر اونینگ فرمانی بیلن توزیلدی، بو یول ده باشقه شاهزاده لر و امیر و عملدارلر هم اوندن پیرولیک قیلدیلر. هرات اوشبو پادشاه نینگ وقتیده شو جای گه چه یتیشدی که بعضی لر اونی اینگ اوشبو زمان نینگ اینگ اوسگن و آباد شهرلر دن حسابلی دیلر.

سلطان حسین بایقرا نینگ درباریده بولیب ایجاد قیلگن عالملر، شاعر و یازوچیلر وهنرمندلرنینگ سانی شونچه کوپ ايدي که بو یرده اولردن آت توتیش ممکن ایمس.اولرنینگ تفصیلی فهرستینی بیلیش اوچون، حبیب السیر، خلاصه الاخبار، روضه الصفا دیک کتاب لرگه مراجعه قیلیش ممکن.

حسین بایقرا نینگ درباریده بولگن اینگ مشهورعالملر، شاعر و ادیبلر و هنرمندلردن شولرنی آت توته میز: امیر علیشیرنوایی، مولانا عبدالرحمن جامی ،کمال الدین بهزاد ،غیاث الدین خواندمیر، سلطان علی مشهدی، امیرکمال الدین حسین گازرگاهی، خواجه شهاب الدین عبدالله بیانی، کمال الدین عبدالرزاق سمرقندی، امیر سید اصیل الدین حسینی، قاضی مسعود قمی، کمال الدین مسعود شروانی، حسین واعظ کاشفی، علامه جلال الدین دوانی، سیفی بخاری، مولانا بنایی، قاضی اختیارالدین تربتی، حقیری هروی، و باشقه لر.

سلطان حسین میرزا بایقرا، خراسان نینگ اکثر شهرلریده، اینیقسه هرات ده کوپ بنالر قوردیردی. جمله دن مدرسه سلطانی، مدرسع بدیعیه، مدرسه اخلاصیه دنیا سطحیده مشهور بولگن مدرسه لردن بولیب اونده شول عصرنینگ اینگ بیوک دانشمند لري تدریس قیلرایدیلر. بو فرهنگی مرکزلر ده اون مینگ دن کوپ راق شاگردلر سلطان حسین نینگ مصرفی بیلن بیلیم آلر ایدیلر. بو وقت ده میناتوری صنعت ده بهزاد هروی دیک و خطاط لیکده میرعلی خطاط دیک بیوک هنرمندلر هرات ده اوزلری نینگ هنری ایش لریگه مصروف ایدیلر. شوندای قیلیب، هرات شهری سلطان حسین میرزا نینگ وقتیده نهایت انکشاف و رشدیگه یتیشگن ایدی. شونینگ اوچون دانشمند لر اونینگ عهدینی شرق رنسانسی دیب اته یدیلر.

سلطان حسین میرزا بایقرا، سياسي ـ نظامي واداري مصروفيت لريگه قره مسدن، شعروادبيات وهنر گه علاقه سي کوپ بوليب، هميشه کتاب مطالعه قيلر ايدي واوزي هم شعر آيتر ايدي. سلطان حسین میرزا، ترکي تيلی ده شعر آيتيب، اوز آتيگه کوره حسینی تخلص قيلر ايکن.

سلطان حسین میرزا بایقرا شعرلري نينگ مقداري نينگ کم ليگيگه قره مسدن، شعرلری توزيلیشي، آيتليش طرزي وشعري مضمون لرنينگ افاده قيلينشي بیلن کوپ جالب دير. اگرچه سلطان حسین میرزا اوزي نينگ نظامي ـ سياسي واداري ساحه لرگه مصروف بولگه ني اوچون، کوپ مقدار ده شعر آيتمه گن، اما اوشبو شعرلري بيلن هم، هجري توقیزینچی عصرنينگ مهارتلي و استعدادلي اوزبیک شاعر لريدن حسابلنه دي.

سلطان حسین میرزا نینگ ادبی ایجادیگه توقیزینچی عصر دن باشلب بعضی تذکره یازوچیلری و ادبی عالم لر بها بیرگنلر. جمله دن سلطان محمد فخری هروی، امیر علیشیر نوایی نینگ مجالس النفایس کتابینی ترجمه قیلگن یازوچی و توقیزینچی عصر نینگ مشهور تذکره یازوچیسی روضه السلاطین تذکره سیده که هجری 958 ـ 961 ییل لرده تالیف قیلینگن، حسینی نینگ بیر فارسی شعرینی قید قیله دی. بابرنامه مولفی ـ ظهیرالدین محمد بابر ایسه، اوزی نینگ اوشبو اثریده سلطان حسین بایقرا نینگ شخصیتی و ادبی مقامی حقیده مفصل توخته لیب اونینگ شعرینی و انتقادی مطالعه قیله دی. بابر، حسینی نی متوسط شاعر دیب بیله دی.

توقیزینچی عصرنینگ بیوک شاعری، یازوچی وعالم شخصیتی ـ امیرعلیشیر نوایی، اوزی نینگ مجالس النفایس اثریده، سکیزنچی مجلس نی سلطان حسین حسینی شعرلری و اونیگ ادبی شخصیتی باره ده یازه دی و اونینگ شعرلریگه یخشی بها بیره دی.

سلطان حسین میرزا بایقرا نینگ اولیمی بیلن تیموریلر سلطنتی هم تیزلیکده اورته دن کیتدی.

سلطان حسین میرزااوتتوزتوقوزیل سلطنت قیلغانیدن کیین یتمیش ایککی یاشیده دوشنبه ااذی الحجه 911هـ یلده وفات ایتدی،قبری افغانستان نینگ هرات ولایتی ده د ور.